Meereizen langs de Zuid-Chinese theeroute

De Chinese Theeroute is een van de oude handelsroutes van Azië. Eeuwenlang werd er via deze route thee vervoerd. Vanaf theeplantages in Zuid‑West China werden door paarden balen thee naar Tibet en Noord-India vervoerd. Een zware tocht over smalle bergpaadjes. Wim van Ginkel reisde langs een gedeelte van deze Zuid‑Chinese route. Van Dali tot aan Deqin. Langs oude koopmansstadjes, tempels en hoge bergpieken. Tekst & fotografie Wim van Ginkel

Ergens op een houten krukje op straat geniet ik van een dampend kommetje verse noedelsoep. Ik laat de omgeving op me inwerken. Dit is voor mij de essentie van reizen door Azië. Iets verderop staat een oud vrouwtje verse noedels te verkopen, daarnaast spelen mannen in blauwe Mao-pakken een potje Mahjong. Even verderop loopt een vrouw met een gevlochten mand op haar rug. Ze verdwijnt achter de indrukwekkende stadspoort van Weishan, een zevende-eeuws stadje dat het leefgebied van het in de bergen wonende Yi-volk is. Het oude handelsstadje was ooit een belangrijk centrum langs de Theeroute.

Zoals toen

Ik ga een deel van de theeroute volgen en dorpen bezoeken die langs de route zijn ontstaan en eens welvarend waren dankzij de handel. De oude handelsroute loopt voor een gedeelte door het landschap van Yunnan, sowieso een van China’s mooiste provincies. Ik pak de theeroute op bij Dali, bekend om het Erhai-Meer, een blauw meer omgeven door groene bergen en  rijstterrassen. Omzoomd door de witte huizen van de Bai-bevolking. Ook de Bai hebben hun welvaart deels opgebouwd dankzij de theeroute. 
Op de kleurrijke markt van het dorpje Zhoucheng vlakbij Dali, staan Bai-vrouwen met karakteristieke hoofddeksels hun waar te verkopen. In het volgende dorp van de route, Xizhou, wordt de fiets bestegen. Al fietsend door de door ochtendlicht opgehelderde omgeving  geniet ik van de dorpjes aan het Erhai-meer. Het vroege zonlicht geeft de witte huizen een mooie gloed, de rijstvelden liggen er delicaat bij en het vlakke rimpelloze meer is als in een sprookje. Er is nauwelijks een  toerist te bekennen. In Xizhou grijp ik mijn kans om de zeer levendige markt te bezoeken, waar de kleurrijke Bai-, Yi- en Hui-volkeren druk aan het handelen zijn. Zoals ze dat nu doen, zo deden ze dat tijdens de bloeiende handelstijden van de theeroute ook.

Springlevend

Nuodeng, een prachtig oud, volledig intact gebleven Bai-dorp, bestaat uit nauwe kronkelende met keien bedekte steegjes. Het dorp dankt haar welvaart aan de zoutwinning. Van hieruit werd zout verhandeld richting Tibet. Op de weg moeten we af en toe plaats maken voor kleine paarden die zich behendig door de straatjes manoeuvreren. Alsof de theekaravaan nog springlevend is. Het is op deze manier niet moeilijk om de oude theeroute in te beelden; paarden met balen thee op hun rug die door de nauwe straatjes van oude handelsdorpjes lopen. Dit is een dorp zoals honderd jaar geleden. Met het verschil dat er nu nog maar weinig mensen wonen. De zoutbronnen zijn opgedroogd, de karavaanroutes bestaan niet meer en dus zijn de meeste inwoners naar de stad vertrokken. 
Verder naar Lanping loopt de handelsroute door een heuvellandschap waar bewerkte akkers en rijstvelden elkaar afwisselen. Onderweg signaleer ik twee eeuwenoude houten boogbruggen over de rivier en een uitzichtpost over de oude theeroute. Als je er even naar zoekt is er nog zoveel te zien wat getuigt van deze rijke, maar ook gevaarlijke handelsroute. De paadjes waren smal en soms ontbraken bruggen, zodat men door het water moest waden. Een reis was zeker niet zonder gevaren. Er zijn genoeg verhalen over karavanen die met minder paarden en menners terugkeerden dan ze vertrokken.

Herbergen

In de heuvels van het verderop gelegen Shibaoshan wacht mij weer een nieuwe verrassing. Hier bevinden zich in de rotsen diverse boeddhistische tempels met eeuwenoude beelden en fresco's. Liefhebbers kunnen urenlang van tempel naar tempel wandelen of afdalen de vallei in. In deze vallei bevinden zich diverse authentieke Bai-dorpen, zoals Shaxi. Dit prachtige dorp heeft een grote marktplaats met herbergen, stammend uit het tijdperk van de theeroutes. Vanuit diverse stadspoorten wandel je over met keien bedekte steegjes naar deze sfeervolle marktplaats. Hier tussen de nauwe straatjes met lemen huizen van Shaxi beleef je de rijke geschiedenis van de handelsroute.

Zwarte vlieger

Op de markt van het verder op de route gelegen Qiaotou doet een aantal vrouwen van het kleurrijke Yi-Volk hun inkopen. Wat een feest. De vrouwen dragen wat mij betreft de mooiste klederdracht van heel China. Vooral hun grote zwarte vierkanten hoofddeksels zijn bijzonder. Alsof ze een zwarte vlieger op hun hoofd hebben. Vanaf Qiaotou is het nog maar een klein stukje naar de Kloof van de Springende Tijger. Hier stroomt de Yangzi Rivier door een zeer nauwe kloof. Het zorgt voor een fantastisch natuurspektakel. Dit is ook een van de bekendste korte trekkingstochten in China. Hoog over de rotswanden van de kloof loop je tussen de enorme bergketens door; ver onder je in de diepte raast de bulderende Yangzi Rivier.

Shangrila

Terug op de route: door een prachtig landschap gaat de route verder naar Baishuitai. Hier ligt alweer een spectaculair natuurfenomeen; witte kalksteenterrassen waar water kleine poeltjes vormt en langzaam naar beneden druppelt. Dit gebied is ook de geboortegrond van de unieke Dongba cultuur, de sjamanistisch-boedhistische religie van de Naxi bevolking. De bergen hier zijn bedekt met vele soorten rododendrons. Ook zie je hier dorpen met enorme huizen. In Zhongdian, of Shangrila zoals de stad tegenwoordig heet, kun je prima overnachten. 
Een Chinese wetenschapper deed ooit onderzoek naar de plaats van het mythische Shangrila, zoals beschreven in het boek The Lost Horizon van James Hilton. De beschrijvingen uit dit boek (over een vreedzame vallei waar men het eeuwige leven had), kwamen volgens hem overeen met de omgeving van Zhongdian. Vandaar dat de Chinese overheid Zhongdian heeft omgedoopte tot Shangrila. De commercie sprong hier op in. De oude binnenstad werd omgetoverd tot toeristische attractie met winkels en kloosters waar toeristen zich tegenwoordig kunnen aankleden als Tibetaanse khampa's en zich op een yak (Aziatisch rund) kunnen laten fotograferen. 

Fout staatshotel

Vanaf het dakterras van een fantastisch gelegen en uitermate sfeervol hotel in Benzhilan heb je een geweldig uitzicht. Het ligt in een afgelegen vallei, ver van de weg en de drukte en midden tussen authentieke boerderijen. Tussen deze boerderijen wuift het goudgele koren, dat nu van het land wordt gehaald. Overal zijn families bezig, allemaal nog ouderwets met de hand. 
In dit dorp is geen televisie, internet, zelfs geen bereik met de telefoon. Het enige vermaak vanavond is kijken naar de stoepa in de verte waar oude vrouwtjes uit het dorp hun meditatieve rondjes omheen lopen. Het enige nadeel aan deze sfeervolle hotels is dat je soms wel erg ver van China lijkt verwijderd. Ze liggen zo idyllisch, afgelegen en rustiek dat je niet even een levendige Chinese straat kunt inlopen, of even ergens een biljartje kunt leggen met een paar dorpelingen. Ik verlang stiekem naar foute Chinese staatshotels met niet begrijpend zeer onvriendelijk personeel en ranzige wegrestaurants met heerlijk eten, want het eten is hier wel erg flauwtjes. Desal­niettemin is dit een ervaring die ik niet had willen missen.

Muilezels

Zodra de eerste zonnestralen schijnen op de stoepa aan de rand van het dorp, lopen de eerste dorpelingen hun rondjes al rondom het boeddhistisch bouwwerk.   Ande­ren zijn alweer graan aan het oogsten. Langs de bergwanden zie je soms nog smalle paadjes waar muilezels met balen op hun rug lopen. Onderweg liggen prachtige dorpjes in een ruig berglandschap waar de Yangzi Rivier doorheen stroomt. 
Vanaf een serie stoepa’s heb ik een fantastisch zicht op ontelbare besneeuwde pieken. De vele wolkenflarden zorgen hier voor een mystiek geheel; het ene moment is de prachtige hoogste piek zichtbaar, het volgende moment laat een andere kleinere piek zich even zien en en dan als een Magnus Opus openbaart zich plotseling even de gehele bergketen. 

Ik eindig mijn reis langs het Chinese gedeelte van de theeroute in Deqin, in het drie-stromen gebied. Hier stromen drie rivieren van wereldformaat; de Yangzi, de Mekong en de Salween. Vanaf pieken van maximaal zevenduizend meter snijdt elke rivier in een diepe kloof naar beneden. Ik heb maar een klein stukje van deze legendarische handelsroute gevolgd, maar kom zeker terug voor het vervolg verder Tibet in.

Meer informatie over deze reis

Dimsum Reizen
Kromme Nieuwegracht 12
3512 HG Utrecht
Tel.: +31(0)30 230 08 47
info@dim-sum.nl
www.dim-sum.nl